معماری مساجد ØŒ یکی از بخش های هویت ساز Ù…Øله ها Ùˆ شهر های مان Ùˆ شاید مهم ترین بخش Ø› موضوع اصلی آخرین برنامه سÙید ویژه معماری خرداد ماه بود Ø› Ú©Ù‡ با Øضور مهمان برنامه دکتر سید جواد هاشمی Ùشارکی در Ú¯Ùت Ùˆ Ú¯Ùˆ با دکتر امیر Ù…Øمدخانی کارشناس برنامه به بØØ« Ùˆ تØلیل گذاشته شد . دکتر سید جواد هاشمی Ùشارکی در آغاز بØØ« با تشبیه یک شهر به یک موجود زنده تمام سازه های شهری را کالبد این موجود Ùˆ انسان های ساکن شهر را Ø±ÙˆØ Ø§ÛŒÙ† موجود زنده Ùˆ در ادامه مساجد را هویت بخش شهرها نامید . ÙˆÛŒ با اشاره به این Ú©Ù‡ سیمای مساجد در واقع آن تصویر ذهنی است Ú©Ù‡ شهروندان در پس زمینه ذهنی شان از مساجد دارند Ø› آن را نمادی Ùرهنگی خواند Ú©Ù‡ از گذشته دور Ø´Ú©Ù„ گرÙته Ùˆ سیر تکاملیش را تاکنون Ù¾ÛŒ گرÙته است . به Ú¯Ùته دکتر هاشمی Ùشارکی سیمای مساجد یک سیمای کارکردی Ø› Ùˆ درست بسان یک تابلو معر٠و شناسه هویت آن مکان است . ÙˆÛŒ هم چنین با اشاره به آیاتی از کلام الله مجید Ú©Ù‡ مساجد را زینت شهرها عنوان کرده Ø› لزوم زیبایی سیمای مساجد را Ú†Ù‡ از درون Ùˆ Ú†Ù‡ در نمای بیرونی آن یادآور شد Ùˆ آن را مرکز کالبدی شهر Ùˆ Ù…ØÙ„ تجلی هویت شهر خواند Ú©Ù‡ باید در کالبد عمومی شهر بالاترین Ùˆ والاترین جایگاه را داشته باشد . دکتر Ùشارکی در اشاره به این Ú©Ù‡ با دو مقوله در بØØ« سیمای مساجد روبرو هستیم Ø› یکی را کالبد مساجد شامل گنبد Ùˆ گلدسته ها Ùˆ ... Ùˆ دیگری را ظاهر بیرونی مساجد دانست Ùˆ مهم ترین ویژگی آن را دعوت کنندگی به درون نامید .
در بخش خیابان سÙید گزارشی از مسجد بازار تهران روی آنتن رÙت Ø› Ùˆ پس از آن در بازگشت به استودیو دکتر سید جواد هاشمی Ùشارکی در باره ضرورت سلسله مراتب در مساجد Ú©Ù‡ توسط دکتر Ù…Øمدخانی پرسیده شد چنین پاسخ داد : ما دو نوع Ùضا داریم . یک Ùضای بیرون Ùˆ یک Ùضای بسته . ارتباط Ùضای بیرون Ùˆ درون Ùقط Ù…ÛŒ تواند یک پوسته ØŒ یک جداره Ùˆ یک در باشد Ø› Ùˆ نیز Ù…ÛŒ تواند بین Ùضای بیرون Ùˆ درون یک سری Ùضای واسط وجود داشته باشد . این را تØت عنوان سلسله مراتب Ù…ÛŒ شناسیم . یعنی با یک سری مراØÙ„ÛŒ به Ùضای اصلی دست پیدا Ù…ÛŒ کنیم . به عبارتی ضرورت سلسله مراتب مسجد در این است Ú©Ù‡ ما از یک دنیای پر زرق Ùˆ برق با مشغله های زیاد باید کنده شده Ùˆ آماده ورود به Ùضای عبادت شویم . درست عین بØØ« خود نماز است . نمی توان یک باره بلند شد Ùˆ نماز را اقامه کرد . بلکه مقدماتی نیاز است . موخراتی چون تسبیØات Ùˆ ... نیز هست تا در نهایت پکیج کامل ما را به هد٠اصلی نماز خواندن برساند . سلسله مراتب تقرب به سوی مسجد نیز دقیقا همین است Ú©Ù‡ از یک سری Ùضای واسط عبور کرده Ùˆ به Ùضای اصلی Ù…ÛŒ رسیم Ú©Ù‡ همان شبستان است . در سلسله مراتب مسجد خوان اول جلوخان است Ø› بعد وارد یک Ùضای هشتی ØŒ سرسرا Ùˆ صØÙ† Ù…ÛŒ شویم Ùˆ در مرØله بعد هم مقدمات ورود به شبستان را داریم Ú©Ù‡ مثلا Ú©ÙØ´ Ú©Ù† Ùˆ ... را شامل است . اساس شبستان بر Ù…Øور قبله است . در این مرØله رو باید بچرخد به سمت قبله Ùˆ سجده گاه .... آمادگی برای عبادت با Ø·ÛŒ این مراØÙ„ ایجاد Ù…ÛŒ شود . این سلسله مراتب بیخودی ایجاد نشده Ùˆ ذات عبادت Ùˆ نماز را در خود شامل است Ùˆ این مسیر باید در واقع دالانی باشد برای رسیدن از زندگی روزمره به متاÙیزیک عبادت ...